Yazarlar

29 Haziran 1900’da, Fransa’nın Lyon şehrinde, aristokrat bir ailede dünyaya geldi. Antoine De Saint-Exupéry dört yaşındayken babasını kaybedince bu kayıpla sarsılan aile servetini hızla yitirdi. Saint-Exupéry’nin ilk öğretmeni, kültürlü bir kadın olan annesiydi. Sonrasında İsviçre’de öğrenim gördü. Okulda başaralı değildi, çünkü ilgisinin odağında on iki yaşında tanıştığı uçaklar vardı. On iki yaşındayken bir pilot onu uçağına aldı ve uçurdu. Bu ilk tecrübesinden sonra uçmak hayatının tutkusu haline geldi.

Kardeşi François’nın ölümü onu ve ailesini çok sarstı. Liseyi bitirdikten sonra pilot olmayı çok istediği halde annesini kırmamak için denizcilik okuluna kaydoldu. On dokuz yaşında mimarlık fakültesine girdi. Yirmi bir yaşında orduya çağrıldı. Eğitimini yarıda bırakıp askere gitti. Bu süreçte Fransız Hava Kuvvetleri’nde teknisyen olarak görev yaptı, pilotluk eğitimi aldı. Ordudan ayrıldıktan sonra Paris’te çalışmaya başladı, ama ticaret yaşantısında başarısız oldu. Bu dönemde eser vermeye başladı. 1926 yılında, posta servisi yapan uçağın pilotu olarak tekrar uçmaya başlamıştı. 1929’da yayımlanan ilk eseri Güney Postası’nda burada edindiklerini paylaştı. 1931’de yayımlanan Gece Uçuşu adlı romanında Arjantin’de yaşadıklarını anlattı; kısa sürede büyük başarı elde etti ve Femina Ödülü’nü kazandı. Paris’te evlendi. Otuz beş yaşındayken bir uçuşunda uçağı arızalandı ve Tunus’ta çöle zorunlu iniş yaptı, kayboldu.

Dört günlük zorlu çöl macerası ardından bir Bedevi tarafından bulundular. İspanya İç Savaşı boyunca Fransız gazetesi adına muhabir olarak görev yaptı. Havacılık alanında birçok buluşa imza attı. Gece uçuşlarını düzenleyen cihazların geliştirilmesine katkı sağladı. II. Dünya Savaşı sürecinde Fransa, Almanya tarafından işgal edilince sağlık durumu el vermemesine rağmen savaşmak için orduya döndü. Fransa yenilince ABD’ye gitti. 1939 yılında yakın dostu André Gide’in ısrarıyla bir pilotun gözünden kaleme aldığı İnsanların Dünyası Fransız Akademisi Roman Büyük Ödülü’nü kazandı. 1943 yılında ünlü romanı Küçük Prens yayımlandı. Daha sonra ABD ordusuna katılarak yüzbaşı rütbesiyle Kuzey Afrika’ya gitti. 31 Temmuz 1944’te Marsilya açıklarında denize düşen uçağının enkazı 2000 yılında balıkçılar tarafından bulundu.

30 Ekim 1821’de Moskova’da, babasının doktor olarak görev yaptığı Yoksullar Hastanesi’ne ait bir apartmanda doğdu. Babası sert ve acımasızdı. Annesini on beş yaşında kaybetti. 1837’de annesinin ölümünün ardından babasının yanından ayrılarak St. Petersburg’a taşındı ve orada Askerî Mühendislik Okulu’na kabul edildi. Öğrencilik yıllarını Rus ve Avrupa edebiyatının önde gelen yazarlarının eserlerini okuyarak geçirdi. Kısa bir süre askerlik yaptıktan sonra ayrılıp edebiyatla uğraşmaya başladı. İlk romanı İnsancıklar’ı 1846’da kaleme aldı. 1954’te yayımlanan bu roman, Rus edebiyatının ilk toplumsal romanı sayılır. Bu eserin basılmasından sonra ünlendi. 1879’da en büyük romanı Karamozov Kardeşler’i yazmaya başladı. Yaşamının son döneminde Petersburg yakınlarında küçük bir kasaba olan Staraya Russa’da yaşadı. 28 Ocak 1881’de burada yaşamını yitirdi.

Günümüzde de en çok okunan yazarlar arasında yer alan Dostoyevski, eserlerinde iki dünya savaşı arasında kalmış bir kuşağın ahlaki, dinî, siyasi buhranlarını, etkileyici bir dil ve ustalıkla dile getirmiştir. Gözlemlerinin keskinliği, ayrıntılara verdiği önem, eserlerindeki sağlam karakterleri ve roman kurgulamadaki ustalığıyla, Avrupa’da ve Rusya’da kendisinden sonra gelen hemen tüm yazarlar üzerinde etkili olmuş, dünyadaki edebiyat ve düşün akımlarında önemli rol oynamıştır.

Amcanın Rüyası, Beyaz Geceler, Uysal Kız, Budala, Ecinniler, Ev Sahibesi, İnsancıklar, Karamazov Kardeşler, Kumarbaz, Ölüler Evinden Anılar, Öteki Ben, Suç ve Ceza, Yeraltından Notlar başlıca eserleri arasında yer alır.

Toprak sahibi soylu bir ailenin oğlu olarak 28 Ağustos 1828’de doğdu. 16 yaşında Kazan Üniversitesi’ne başladı, ama resmi eğitime duyduğu tepki nedeniyle okulu bırakıp çiftliğe geri döndü. 24 yaşında orduya katılıp bir süre subaylık yaptı, ama savaşa duyduğu nefret dolayısıyla onu da bıraktı ve 29 yaşında Avrupa seyahatine çıktı. Bu yolculukta Proudhon’la tanıştı. Eve döndüğünde köylü çocuklar için bir okul açıp alternatif bir eğitim sistemi kullandı. 1869’da Savaş ve Barış’ı yayımladıktan sonra bunalıma girdi ve manastıra çekildi. Ömrünün sonlarına doğru sade bir hayat yaşamaya başladı. 1910 yılında 28 Ekim gecesi evini terk etti. 10 gün sonra bir tren istasyonunda hayatını kaybetti. Shakespeare’den sonra eserleri en çok çevrilen yazardır. Rus edebiyatının en büyük isimlerinden olan Tolstoy’un başlıca eserleri şunlardır: Çocukluğum, Ivan Ilyiç’in Ölümü, Kazaklar, Savaş ve Barış, Anna Karenina, Diriliş, Hacı Murat…

Recaizade Mahmud Ekrem, Türk edebiyatının yenileşmesinde etkili olan Osmanlı son dönem yazarlarından biridir. Batı dillerinden Türkçeye çeviriler yapmıştır. Servetifünun edebiyat akımının temellerini atmıştır. Eserlerinde yanlış Batılılaşmayı işlemiş ve edebiyatımızdaki ilk gerçekçi romanı Araba Sevdası'nı kaleme almıştır.

II. Meşrutiyet dönemi yazar ve fikir adamlarındandır. 1865-1914 yılları arasında yaşamıştır. Şehbender Süleyman Bey’in oğludur. İsminin başındaki iki sıfat (Şehbenderzade ve Filibeli), babasına nisbetini ve doğum yerini ifade etmektedir. Ahmed Hilmi, ilköğrenimini Filibe müftüsünden gördü. Daha sonra Galatasaray Lisesi’nden mezun oldu. 1890’da Duyun-ı Umumiye İdaresi’ne memur olarak girdi ve Beyrut’ta görevlendirildi. Bu dönemde fikir hürriyeti mücadelesi yapmak için Mısır’a kaçtı. Orada Çaylak isminde bir mizah gazetesi çıkardı. 1901’de İstanbul’a döndü ve Fizan’a sürgün edildi. Fizan sürgünlüğü Meşrutiyet’in ilanına kadar devam etti. Daha sonra yine İstanbul’a döndü ve Darülfünun’da felsefe dersleri vermeye başladı. 1908’de İttihad-ı İslam isimli haftalık gazetenin neşrine başladı. Bu gazete kapandıktan sonra İkdam ve Tasvir-i Efkâr gazetelerinde siyasi ve felsefi makaleler yazmaya devam etti. 1910’da Hikmet dergisini çıkarmaya başladı ve aynı isimle bir de matbaa kurdu. Bu dergi yalnız Türkiye’de değil, İslam dünyasının her tarafında rağbet görüp okunmakta idi.

Hiç evlenmemiş olan Ahmet Hilmi çok çalışkan ve verimli bir yazar, bilgili bir hoca idi. Arapça, Farsça ve Fransızca bilirdi. İslam kültürü ile beraber Batı düşüncesini de kavramış aydınlardandı. Batıcılığa ve materyalizme şiddetle karşı çıktı. Devrin materyalist yazarları Celal Nuri, Baha Tevfik ve Abdullah Cevdet’le kalem mücadeleleri yaptı.

Sadi, İran edebiyatının en büyük şairlerinden biridir. Yaşadığı devir itibariyle hayatı ve kişiliği hakkındaki bilgilerin kesinliği şüphelidir. Sadi’nin gerçek adı bile bilinmemektedir söz gelimi. “Sadi” onun mahlasıdır ve onu koruma altına alan hükümdar Atabek Sa’d b. Zengi’nin ismine ithafen bu mahlası seçmiştir. Sadi’nin doğum tarihi, nerelerde eğitim aldığı, nerelerde yaşadığı hakkındaki bilgiler de birbirini tutmamaktadır. Fakat yine de ortak bazı noktalardan ve Sadi’nin eserlerinde kendisinden söz ettiği bölümlerden yola çıkarak hayatı hakkındaki fikir sahibi olabilmek mümkündür.

Sadi, Kazerunlu bir annenin oğlu olarak Şiraz’da dünyaya gelir. Bilime önem veren, erdem sahibi bir aileye sahiptir. Babası, hükümdar Atabek Sa’d b. Zengî’nin teğmenlerinden biridir. Sadi, henüz on iki yaşındayken babasını kaybeder.

Babasının ölümünün ardından, dedesinin himayesinde, eğitim hayatına Şiraz’da başlar. Daha sonra İran’ın Moğol istilasına uğraması sebebiyle Bağdat’a gider ve dönemin en önemli eğitim merkezi olan Nizamiye Medresesi’ne devam eder. Burada, çok önemli âlimlerden dersler alır. Bu insanların Sadi’nin üzerindeki etkisi de büyük olur, şiirle yakın teması bu dönemde gerçekleşir.

Eğitimini tamamladıktan sonra, İslam ülkelerini gezmeye başlar. Onun bu dönemde Elcezire, Suriye, Anadolu, Mısır, Marakeş, Azerbaycan, Belh, Gazne ve Pencap’ı gezdiği anlatılmaktadır. Sadi bu uzun seyahatten sonra bir süre Dehli’de kalmış ve burada dönemin ünlü şairlerinden Emir Hüsrev Dehlevi’yle tanışmıştır.

Dehli’den sonra Kudüs’e doğru yola çıkan Sadi, Şam’da Haçlılara karşı Türk-İslam ordularıyla savaşmıştır. Bu savaşta Hıristiyan kuvvetlerince esir alınmış, yıllarca ağır koşullarda çalıştırılmıştır. Sadi’nin bilgisine hayran kalan Suriyeli bir tüccar Sadi’yi satın alarak esaretten kurtarmış ve kızıyla evlendirmiştir. Ne var ki Sadi’nin evliliği pek de mutlu gitmemiş, evini terk edip Anadolu’yu, Çin’i ve Hindistan’ı gezip Şiraz’a dönmüştür. Fakat araştırmacılar bunun bir kurmaca olduğunu, Sadi’nin Hindistan ve Çin’e hiçbir zaman gitmediğini söylemektedir. Başka bir rivayete göre de Sadi, Anadolu’ya geldiğinde Mevlana’yla tanışmış ve tasavvuf hakkındaki derin ilgisini ondan edinmiştir. Bunun da doğruluğu şüpheliyse de Sadi’nin gezdiği coğrafyalardaki büyük şairlerle tanıştığı kesindir.

Sadi, uzun yıllar süren maceralı seyahatlerine doğduğu şehir Şiraz’da son vermiş ve burada kendine sakin bir hayat kurarak yalnızca okumaya ve yazmaya adamıştır ömrünü. Yazdığı şiirler hükümdar tarafından çok beğenilmiş ve Sadi, hükümdarın beğenisinin verdiği güvenle ve hükümdara duyduğu minneti ifade etmek için kaleme almıştır.

Sadi, tasavvufa ilgi duymaya başlayınca dönemin önemli mutasavvıflarından Şeyh Abdül Kadir Geylani’nin müridi olur ve onunla birlikte hacca gider. Yine bir rivayete göre Sadi tam on dört kez hacca gitmiştir.

Türk edebiyatında da Sadi’nin eserlerinin etkisi görülmüştür. Özellikle Divan edebiyatı döneminde Sadi en çok etkilenilen şairlerin başında gelmektedir. İlk olarak 14. yüzyılda Hoca Mes’ud , Ferhang-Name-i Sadi adlı eseri kaleme almıştır. Bu eser, Bostan’daki bazı parçaların çevirilerini içermektedir ve 19. yüzyıla kadar pek çok kez Bostan ve Gülistan’ın Türkçeye tercümeleri yapılmıştır.